Όλα όσα ξέρω τα έμαθα στο νηπιαγωγείο, είχε πει ο Αμερικανός συγγραφέας Robert Fulghum.
Η σημασία της προσχολικής αγωγής είναι τεράστια. Τα βιώματα και οι εμπειρίες που αποκτά ένας άνθρωπος στην παιδική του ηλικία διαμορφώνουν το χαρακτήρα του και την προσωπικότητά του. Στα πρώτα πέντε χρόνια της ύπαρξής του διαμορφώνεται σε σημαντικό βαθμό ο εγκέφαλος. Επομένως, τα ερεθίσματα που λαμβάνει είναι ύψιστης σημασίας.
Τι είναι η Προσχολική Αγωγή
Η προσχολική αγωγή είναι η εκπαίδευση ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας πριν από την ένταξή του στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Μέσα από το παιχνίδι, τη μουσική και άλλες δραστηριότητες που γίνονται σε ένα κέντρο προσχολικής αγωγής, ένα παιδί αναπτύσσει δεξιότητες, ανακαλύπτει κλίσεις, μαθαίνει να λειτουργεί μέσα σε μία ομάδα. Δίπλα στους κατάλληλους παιδαγωγούς προσχολικής αγωγής και μέσα στο κατάλληλα διαμορφωμένο περιβάλλον, ένα παιδί μπορεί να χτίσει θεμέλια για το μέλλον.
Που παρέχεται προσχολική αγωγή στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα προσχολική αγωγή και εκπαίδευση παρέχεται στους ιδιωτικούς και δημοτικούς βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς.
Οι παιδικοί σταθμοί φιλοξενούν παιδιά ηλικίας από 2,5 ετών μέχρι την ηλικία των 4 ετών, ενώ οι βρεφονηπιακοί σταθμοί φιλοξενούν παιδιά ηλικίας από 2 μηνών μέχρι την ηλικία των 4 ετών. Επίσης, προσχολική αγωγή παρέχουν και τα ιδιωτικά και δημόσια νηπιαγωγεία.
Ποιος είναι ο στόχος των κέντρων προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης;
- να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των παιδιών προσχολικής ηλικίας σωματικά, πνευματικά, συναισθηματικά και κοινωνικά
- να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση των γονέων στα σύγχρονα ζητήματα παιδαγωγικής και ψυχολογίας
- να βοηθήσουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας στην ομαλή μετάβασή τους από το οικογενειακό περιβάλλον στο σχολείο
Οι παιδικοί σταθμοί είναι Κέντρα Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και όχι χώροι φύλαξης. Αν συμφωνείς με αυτή την άποψη, μπορείς να διαβάσεις το άρθρό μας: Ο όρος παιδικός σταθμός πρέπει να αλλάξει.
Είναι σημαντική η προσχολική αγωγή;
Η προσχολική αγωγή και εκπαίδευση είναι πολύ σημαντική για τα παιδιά, τόσο για την ψυχολογία τους όσο και για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους και της προσωπικότητας τους. Επίσης, τα παιδιά μαθαίνουν πράγματα που τα βοηθούν να ολοκληρωθούν ως άτομα και να αναπτύξουν δεξιότητες μέσα από το παιχνίδι. Σύμφωνα με έρευνες, τα οφέλη της προσχολικής εκπαίδευσης μεταδίδονται στην επόμενη γενιά.
Τι μαθαίνουν τα παιδιά με την προσχολική αγωγή;
Κοινωνικοποιούνται
Με την προσχολική αγωγή τα παιδιά εντάσσονται σε μία ομάδα συνομηλίκων και μαθαίνουν να συνεργάζονται. Γίνονται πιο κοινωνικά και μαθαίνουν να σέβονται τους άλλους, αλλά και τον ίδιο τους τον εαυτό.
Λειτουργούν ομαδικά και με υπομονή
Μέσα από ομαδικές δραστηριότητες της προσχολικής αγωγής τα παιδιά μαθαίνουν να έχουν υπομονή και να περιμένουν τη σειρά τους. Δεν γίνονται απαιτητικά, αλλά σέβονται τους συνομηλίκους τους και ενισχύουν τις φιλίες τους.
Ωριμάζουν συναισθηματικά
Με την προσχολική αγωγή τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να τα διαχειρίζονται ενισχύοντας έτσι τη συναισθηματική τους νοημοσύνη. Το να μπορούν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι πιο σημαντικό ακόμη και από το δείκτη IQ. Επίσης, μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων αποκτώντας ενσυναίσθηση. Τέλος, αρχίζουν να καταφέρνουν πολλά πράγματα μόνα τους και παίρνουν αποφάσεις ενισχύοντας την κριτική τους σκέψη.
Ενισχύουν τη δημιουργικότητά τους
Μέσα από τις δραστηριότητες που κάνουν στην προσχολική αγωγή τα παιδιά κατασκευάζουν πράγματα με τα χέρια τους, ζωγραφίζουν, παίζουν ρόλους, πλάθουν ιστορίες και ενισχύουν τη δημιουργικότητά τους. Η δημιουργικότητα είναι κάτι που όλοι την έχουμε έμφυτη και δεν πρέπει να την καταστρέφουμε, γιατί είναι μία ανεκτίμητη αξία.
Διάβασε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν τη δημιουργικότητά τους με το σωστό τρόπο.
Αποκτούν γνώσεις και αναπτύσσονται γλωσσικά
Η προσχολική αγωγή είναι πλούσια σε γλωσσικά ερεθίσματα. Μέσα από την αφήγηση παραμυθιών, το τραγούδι, τη γνωριμία με βιβλία και παραμύθια, που επιλέγονται ανάλογα με την ηλικία τους, το δημιουργικό παιχνίδι και το κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό αποκτούν γνώσεις, μαθαίνουν καινούριες λέξεις και εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό τους.
Ακούν και συμμετέχουν σε μία ιστορία
Με την προσχολική αγωγή τα παιδιά μαθαίνουν να ακούν την αφήγηση μιας ιστορίας. Ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε αυτήν μέσα από ερωτήσεις και έτσι μαθαίνουν να λένε αυτό που νιώθουν και αυτό που σκέφτονται. Έτσι, εκφράζονται πιο ολοκληρωμένα και πιο σωστά χρησιμοποιώντας και τις καινούριες λέξεις που έμαθαν από την ιστορία που άκουσαν.
Ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους
Η προσχολική αγωγή βοηθάει τα παιδιά να επιλύουν προβλήματα ψάχνοντας μόνα τους τη λύση και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους.
Δεν έχει σημασία αν κάποια παιδιά τα καταφέρνουν καλύτερα από κάποια άλλα
Στην προσχολική αγωγή σιγά σιγά τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την προανάγνωση, την προγραφή και τα προμαθηματικά. Με διασκεδαστικό τρόπο μαθαίνουν αριθμούς και γράμματα. Μέσα από το τραγούδι και τη μουσική προπαιδεία, τα εικονογραφημένα βιβλία ή τα βιβλία με ήχους μπορούν να μάθουν τους ήχους των γραμμάτων και τα ονόματα των αριθμών.
Πολύ ενδιαφέροντα παιχνίδια για παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι τα παιχνίδια της αντιστοίχισης, της ταξινόμησης και τα παιχνίδια καταμέτρησης. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά κατανοούν τους αριθμούς και την ακολουθία τους. Δεν έχει σημασία αν ένα παιδί τα καταφέρνει καλύτερα από ένα άλλο. Κάποιο μπορεί να είναι έτοιμο και κάποιο άλλο όχι. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι μέσα από το παιχνίδι αποκτά ερεθίσματα που θα το ωφελήσουν αργότερα.
Παιδαγωγοί που επηρέασαν την προσχολική αγωγή
Εδώ και πολλές δεκαετίες υπήρξαν παιδαγωγοί που επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την προσχολική αγωγή και εκπαίδευση. Τις παιδαγωγικές τους μεθόδους ακολουθούν πολλά κέντρα προσχολικής αγωγής μέχρι και σήμερα.
Από τους σημαντικότερους ήταν ο Πεσταλότσι, πατέρας της σύγχρονης παιδαγωγικής, που ήταν δάσκαλος του ιδρυτή του πρώτου παιδικού σταθμού, Φρέμπελ. Την ίδια εποχή με το Φρέμπελ, μία άλλη παιδαγωγός, η Πάτυ Χιλ ήρθε σε αντίθεση με την παιδαγωγική μέθοδο του Φρέμπελ, τη στιγμή που σε όλα τα κέντρα προσχολικής αγωγής ακολουθούσαν τη δική του παιδαγωγική προσέγγιση.
Επίσης, η Μαρία Μοντεσσόρι άνοιξε το δρόμο για μία παιδαγωγική μέθοδο, τη μοντεσσοριανή μέθοδο, που πραγματικά άσκησε μεγάλη επιρροή στην προσχολική αγωγή. Δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τον πατέρα της σύγχρονης ανάγνωσης, Ντεκρολί και μετέπειτα τον Φρενέ που ήθελε ένα Δημοκρατικό Σχολείο. Άλλοι σημαντικοί θεωρητικοί της εκπαίδευσης, που επηρέασαν την προσχολική αγωγή ήταν ο Πιαζέ και ο Βιγκότσκι.
Τι έχει μεγαλύτερη σημασία σε ένα κέντρο προσχολικής αγωγής
Η παιδαγωγική ταυτότητα
Ένα από τα κριτήρια που θα πρέπει να παίξει καθοριστικό ρόλο για την επιλογή ενός κέντρου προσχολικής αγωγής είναι η παιδαγωγική ταυτότητα που έχει, η φιλοσοφία του και η βαρύτητα που δίνει στην προσχολική αγωγή και εκπαίδευση.
Παιδαγωγική μέθοδος
Υπάρχουν κέντρα προσχολικής αγωγής που ακολουθούν κάποιο συγκεκριμένο εκπαιδευτικό μοντέλο, όπως είναι:
- η μέθοδος Μοντεσσόρι
- η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης του Howard Gardner
- η προσέγγιση του Reggio Emilia
- η μέθοδος Waldorf-Steiner.
Συνεργασία παιδαγωγών με τους γονείς
Οι γονείς δεν πρέπει να είναι «έξω» από την προσχολική αγωγή, αλλά πρέπει να αποτελούν κομμάτι της. Η συνεργασία παιδαγωγού-γονιού-παιδιού αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα, που από τη μία πλευρά θα βοηθήσει το παιδί να νιώσει μεγαλύτερη ασφάλεια και εμπιστοσύνη προς τον παιδαγωγό και από την άλλη θα δυναμώσει και τη σχέση του με τους γονείς του, καθώς θα νιώθει ότι συμμετέχουν και αυτοί σε ό,τι κάνει. Για αυτό το λόγο γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα ενημέρωση γονέων από δασκάλους, παιδαγωγούς και ειδικούς.
Ο ρόλος των παιδαγωγών
Ο στόχος του παιδαγωγού είναι να βοηθήσει τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να αναπτυχθούν ψυχικά, συναισθηματικά και κοινωνικά, λειτουργώντας με σεβασμό στην προσωπικότητα και το χαρακτήρα του κάθε παιδιού.
Ο παιδαγωγός προσφέρει μεγάλο έργο και τα μικρά παιδιά που τον περιτριγυρίζουν, του υπενθυμίζουν καθημερινά ποιος είναι ο λόγος που επέλεξε να κάνει αυτό το λειτούργημα. Να αναλάβει την ΑΓΩΓΗ των παιδιών μας στην τόσο τρυφερή ηλικία, γιατί τα παιδιά είναι το μέλλον και αν επενδύσουμε στη σωστή προσχολική αγωγή και δώσουμε τη σημασία που της αρμόζει, μόνο τότε θα υπάρξει ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας.